دتکتور گاز نقش حیاتی در حفظ ایمنی در محیط‌های صنعتی و تجاری ایفا می‌کنند. انتخاب و استفاده صحیح از این دستگاه‌ها می‌تواند از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کند. این مقاله به بررسی جامع نحوه انتخاب، نصب و نگهداری آشکارسازهای گاز می‌پردازد تا اطمینان حاصل شود که کاربران می‌توانند بهترین عملکرد را از این تجهیزات حیاتی دریافت کنند.

انتخاب مدل و نصب

انتخاب آشکارساز گاز مناسب، مستلزم درک دقیق از محیط کاری، نوع گازهای موجود و نیازهای خاص کاربر است.

انتخاب دتکتور گاز قابل حمل

آشکارسازهای گاز قابل حمل برای بازرسی‌های قبل از ورود به مخازن، منهول‌ها و سایر مکان‌های با خطر کمبود اکسیژن یا وجود گازهای خطرناک ایده‌آل هستند. همچنین می‌توان از آن‌ها هنگام کار با گازهای خطرناک استفاده کرد.

انواع دتکتور گاز قابل حمل

• نوع انتشار (Diffusion): این دتکتور ها با تماس گاز با سنسور، نشت گاز را تشخیص می‌دهند.
• نوع مکش (Suction): این دتکتور ها دارای پمپ داخلی هستند و با استفاده از شلنگ، گاز را از محیط مورد نظر مکش می‌کنند.
• تک گازی (Single-gas): این آشکارسازها فقط یک نوع گاز را تشخیص می‌دهند و به دلیل اندازه کوچک و وزن سبک، قابل حمل هستند.
• چند گازی (Multi-gas): این دتکتور ها چندین گاز را به طور همزمان تشخیص می‌دهند.
• ضد انفجار (Explosion-proof): برای محیط‌هایی مانند کارخانه‌های پتروشیمی که گازهای قابل اشتعال تولید می‌کنند، ضروری هستند.
• غیر ضد انفجار (Non-explosion-proof): برای محیط‌هایی مانند کارخانه‌های نیمه هادی که گازهای قابل اشتعال تولید نمی‌کنند، مناسب هستند.

انتخاب دتکتور گاز ثابت

دتکتور گاز ثابت برای نظارت مداوم بر محیط‌های صنعتی و تجاری طراحی شده‌اند. انتخاب صحیح این سیستم‌ها به جلوگیری از خطرات ناشی از گاز کمک می‌کند.

انواع سیستم‌های نظارت گاز ثابت

دتکتور گاز گاز ثابت (Fixed Gas Detectors): برای نصب در مکان‌های خاص و نظارت مداوم طراحی شده‌اند.
آدتکتور گاز گاز قابل حمل (Transportable Gas Detectors): برای استفاده ثابت در مکان‌های خاص با منبع تغذیه AC طراحی شده‌اند و به راحتی قابل جابجایی هستند.
واحدهای نشانگر/هشدار (Indicator/Alarm Units): سیگنال‌های دتکتور گاز را دریافت کرده و غلظت گاز را نمایش می‌دهند و آلارم می‌دهند.

پیکربندی سیستم

برای کارخانه‌های بزرگ، سیستم‌های رایانه‌ای برای مدیریت مرکزی سیگنال‌های دتکتور گاز استفاده می‌شوند.
برای کارخانه‌های کوچک و متوسط، می‌توان از آشکارسازهای گاز به تنهایی یا به همراه واحدهای نشانگر/هشدار استفاده کرد.

روش‌های نمونه‌برداری

نوع انتشار (Diffusion): برای مکان‌هایی که احتمال نشت یا تجمع گاز وجود دارد، مناسب است.
نوع مکش (Suction): برای مکان‌هایی که محل نشت گاز مشخص شده است یا امکان نصب مستقیم آشکارساز وجود ندارد، مناسب است.
نوع مکش آسپیراسیون (Aspirator Suction): از هوای ابزار دقیق برای تغذیه گاز به سنسور استفاده می‌کند.

ساخت ضد انفجار

برای محیط‌های خطرناک که گاز، بخار یا گرد و غبار قابل انفجار وجود دارد، ضروری است.
انواع ساخت ضد انفجار شامل ایمنی ذاتی (i)، محفظه مقاوم در برابر شعله (d) و سایر موارد است.

انواع سنسور گاز

سنسور الکتروشیمیایی: برای تشخیص گازهای سمی و اکسیژن استفاده می‌شود.
سنسور نوری: برای تشخیص گازهای قابل اشتعال استفاده می‌شود.
سنسور جامد: برای تشخیص گازهای سمی و قابل اشتعال با غلظت کم استفاده می‌شود.

اثرات گازهای مزاحم

سنسورهای گاز ممکن است به گازهایی با خواص مشابه گاز مورد نظر واکنش نشان دهند. قبل از انتخاب دتکتور گاز ، باید از انواع گازهای موجود در محیط اندازه‌گیری آگاه باشید.

انتخاب نوع لوله و مواد لوله

لوله‌های فلزی: برای محیط‌های انفجاری در فضای باز مانند کارخانه‌های پتروشیمی و شیمیایی استفاده می‌شوند.
لوله‌های رزین: برای محیط‌های غیر انفجاری در فضای داخلی مانند کارخانه‌های نیمه هادی و فرآوری مواد غذایی استفاده می‌شوند.
زمان تاخیر لوله: طول و قطر لوله بر زمان پاسخ آشکارساز گاز تأثیر می‌گذارد.

تماس‌های آلارم

تماس‌های آلارم برای هشدار به افراد در مناطق مربوطه از طریق آژیر و چراغ‌های گردان استفاده می‌شوند.

انواع خروجی و روش ارتباطی

خروجی آنالوگ 4-20 میلی آمپر: به طور گسترده به عنوان خروجی سنسور و سیگنال کنترل برای دستگاه‌های ابزار دقیق استفاده می‌شود.
پروتکل HART: یک سیستم ارتباطی برای اتوماسیون خط در کارخانه‌ها و کارخانه‌های شیمیایی است.
ارتباط اترنت: یک استاندارد شبکه باز برای مدیریت از راه دور و استفاده گسترده از دتکتور گاز است.
ارتباط بی‌سیم: برای افزایش قابلیت‌های نظارتی برای فرآیند و تاسیسات تولید استفاده می‌شود.

گواهینامه‌های استاندارد مختلف

آدتکتور گاز باید دارای گواهینامه‌های ضد انفجار در کشورهای مختلف و گواهینامه استاندارد ایمنی عملکردی (گواهینامه SIL) باشند.